رقص کردی
رقص کردی-رقص کردی (هه‌لپه‌رکی: Helperkê، هه‌لپه‌رین، Helperîn: رقصیدن)، رقصی گروهی و شامل چند نوع است. در تمامی این رقصها گروه که به صورت حلقه‌ای دور هم گرد آمده‌اند از چپ به راست حول نقطه ای می‌گردند.
در رقص کردی یک نفر راهنمای صف رقصندگان می‌شود و با چرخاندن دستمال و آغاز حرکات رقص را به بقیه منتقل می‌کند.
به این فرد راهنما «سرچوپی‌کش» گفته می‌شود. در صف رقص هر کس با دست چپ، دست راست نفر بعد را می‌‌گیرد که اصطلاحاً این حالت را ” گاوانی” مینامند. گاهی گاوانی به معنی انتهای صف نیز می‌آید.در رقص کردی شیوه گرفتن دست همدیگر توسط افراد گروه بستگی به نوع رقص دارد.
انواع رقص کردی
از رقص های کردی میتوان دیلان، چه‌پی، سی‌پی‌یی، گه‌ریان و غیره… را نام برد.چه پی یا چوپی رقص کردی ساده و دسته‌جمعی نسبتاً آرامی است که در ابتدای مراسم رقص از آن استفاده می‌شود.
در برخی رقصهای کردی مانند رقص گه‌ریان که رقص بسیار سریعی است یکی از رقصندگان روبروی صف می‌ایستد و با دو دستمال بلند در دست به رقص ادامه می‌دهد که به این حالت در رقص کردی «دودستماله» می‌گویند.
سێپێێی (یا سپیی) نیز رقص کردی نسبتاً تندی است که منشأ آن مناطق مکریان مانند مهاباد و پیرامون آن بوده‌است.دیلان رقصی کردی گروهی است که یک در میان پسر و دختر دست همدیگر را میگیرند. رقص کردی در زمان های قبل از اسلام ذکری بود برای خداوند وهمچنین در اکثر مواقع آنرا در مقابل معبد آناهیتا و برای باز گو کردن وقایع جنگهایشان به نمایش می گذاشتند.
رقصهای محلی با موسیقی كردی پیوندی ابدی داشته و معمولاً زنان و مردان عشایر در مراسم شادی به دور از ابتذال دایره وار دست یكدیگر را گرفته به پایكوبی می‌پردازند، در اصطلاح محلی این حالت را گنم و جو (یعنی گندم و جو) مینامند (در منطقه مهاباد به آن رَشبَلك می‌گویند).
تقسیم‌بندی رقصهای كردی :
رقصهای محلی كردی را به دو دسته میتوان تقسیم نمود:
-
۱- رقصهای مذهبی
- ۲- رقصهادی محلی كردی (عشیره‌ای)
الف – رقصهای مذهبی:
آموزش رقص-منظور از این رقصها، حركات پر شور در اوایش می‌باشد كه به سماع معروف بوده و در تكایا اجرا می‌شود در این نوع رقص دراویش در عالم بیخودی حركات سر و گردن خود را موسیقی ریتمیك هماهنگ كرده اصطلاحاً در وجد به سماع می‌پردازند.
ب – رقصهای محلی كوردی عشیره‌ای:
آموزش رقص-رقصهای محلی كردی را میتوان از ریشه دارترین و كهن‌ترین رقصها دانست. هل پرین (حمله كردن) یا رقص كردی در گذشته صرفاً با هدف آماده سازی و تقویت نیروی جسمانی و روحی مردم مناطق كردنشین انجام می‌شد چرا كه مردمان این مناطق در گذشته‌های نه چندان دور همواره شاهد جنگهای قبیله‌ای بودند
و همین امر حفظ و آمادگی همیشگی را طلب می‌كرد لذا مردمان این مناطق در وقفه‌های بین جنگها و به مناسبتهای مختلف دست در دست یكدیگر آمادگی رزمی‌و شور و همبستگی پولادین خویش را به رخ دشمنان می‌كشیدند.رقص كردی را یك رقص رزمی‌می‌دانند كه دارای صلابت و متانتی خاص بوده و یاد آور یكپارچگی این مردمان غیور در تمامی ادوار می‌باشد.
در رقصهای كردی تمامی رقصندگان به سر گروه چشم دوخته و با ایجاد هماهنگی خاصی وحدت و یكپارچگی یك قوم ریشه دار را به تصویر می‌كشند برخی رقصهای كردی دارای ملودیهای خاصی بوده و توسط گروهی از زنان ومردان اجرا می‌شوند و در برخی از رقصها یكی از رقصندگان از دیگران اجرا شده و در وسط جمع به تنهایی به هنرنمایی می‌پردازند و در این حالت معمولاً رقصنده دو دستمال رنگی در دستها نگه داشته و با آنها بازی می‌كند كه اصطلاحاً به این نوع رقص دو دستماله می‌گویند و بیشتر در كرمانشاه مرسوم است.
نمایشها و رقصهای كردی را میتوان به چند قسمت اصلی ذیل تقسیم كرد:
۱- گه ریان ۲- پشت پا ۳- هه لگرتن ۴- فه تاح پاشا۵- لب لان۶- چه پی ۷- زه زنگی ۸- شه لایی ۹- سی جار ۱۰- خان امیری
رقص گه‌ریان :
آموزش رقص-رقص کردی گه‌ریان:گه‌ریان در زبان كردی به معنی گشت و گذار و راه رفتن بوده و حركات مختص این رقص نیز معنای گشت و گذار در ذهن تداعی می‌كنند.
گه ریان دارای دو مقام بوده كه یكی متعلق به مناطق روستایی و دیگری مناطق شهری می‌باشد این رقص نرم و آهسته و با لطافتی خاص شروع شده و به تدریج تندتر می‌شود. ملودی مربوط به این رقص با تنوع در ریتم و نوساناتی در اجرا تا پایان ادامه می‌یابد.
در این رقص در واقع تاثیر گشت و گذار در زندگی كردها به نمایش گذاشته می‌شود و تنوع ریتم در این رقص گویای تجربیاتی است كه در گشت و گذار به دست می‌آیند و میتوان گفت این رقص زیبا تبلیغی است برای خوب نگریستن در اشیاء و طبیعت. در این رقص کردی زندگی با فراز و نشیب و زیر و بم هایش به تصویر كشده شده و بر ضرورت بینایی و كسب تجربه برای رویارویی با رودخانه پر تلاطم زندگی تاكید می‌شود. این رقص، رقصندگان را برای رقصهای پر تحرك تر بعدی آماده می‌كند. تقریباً در كل مناطق كردنشین ملودی این رقص به شكلی یكسان نواخته می‌شود و در این رقص نخستین حركت با پای چپ آغاز شد و حركت پای دیگر همواره با سر ضربهای دهل كه معمولاً باریتم دو تایی اجرا می‌شوند عوض می‌شود.
رقص پشت پا:
رقص کردی پشت پا:پشت پا رقصی است كه كمی تندتر از گه ریان اجرا شده و در بیشتر مناطق كردنشین مخصوص مردها می‌باشد رقص پشت پا همانطور كه از نامش پیداست انسان را به هوشیاری و به كارگیری تجارب می‌خواند تا مبادا شخص در زندگی از كسی پشت پا بخورد.
رقص کردی هه‌لگرتن :
هه لگرتن در لغت به معنای بلند كردن چیزی می‌باشد. این رقص کردی بسیار پر جنب و جوش و شاد اجرا می‌شود كه با شور و جنب و جوش بسیار به سوی هدف روانه است. ریتم تند ملودی مخصوص این رقص کردی هر گونه كسالت و خمودی را نفی كرده و بر اهمیت نشاط و هدفمندی در زندگی تاكید دارد.
رقص فتاح پاشایی :
فتاح از نظر لغوی به معنی جنبش و پایكوبی است.ملودی این رقص کردی در سر تاسر كردستان به شكلی یكنواخت و با ریتمی تند اجرا می‌شود و لذا این رقص کردی بسیار پر جنب و جوش می‌باشد بیشتر مردم كردستان از این رقص استقبال می‌كنند. این رقص نشانگر انسانی است كه به شكرانه كسب موفقیت‌ها و استفاده از نعمتهای خداوندی خوشحالی خود را به نمایش گذاشته است.
رقص کردی لب لان :
این رقص با ریتمی نرم و آهسته پس از فتاح پاشا اجرا می‌شود و میتوان در آن لزوم تنوع در زندگی را مشاهده كرد. پس از اجرای پر جنب و جوش رقصها گه ریان، پشت پا، هه لگرتن و فتاح پاشا به ضرورت، رقصندگان لب لان می‌رقصند تا كمی استراحت كرده و تجدید قوا كنند رقص لب لان در واقع انسان را از غلبه احساسات زودگذر نهی كرده، وی را پس از طی مرحله ضروری شور و مستی به قلمرو تفكر دور اندیشی و باز نگری رهنمون می‌سازد در این رقص، شركت كنندگان آرامش خاصی را احساس می‌كنند.
رقص کردی چه‌پی :
رقص چه‌پی همانطور كه اسمش پیداست به معنای چپ می‌باشد ملودی این آهنگ با وزن دو تایی اجرا شده و در بیشتر مناطق كردنشین از جمله كرمانشاه، كردستان، سنجابی، بسیار از آن استقبال می‌شود. فلسفه این رقص‌کردی قوت بخشیدن به قسمت چپ بدن می‌باشد چرا كه معمولاً قسمت چپ بدن در انجام امور روزمره نقش كمتری داشته و به مرور زمان تنبل می‌شود و برای استفاده متعادل از تمامیت جسمانی همواره باید بكارگیری اعضاء سمت چپ بدن آنها را تقویت كرد.به همین منظور در رقص چه پی قسمت چپ بدن تحرك بیشتری یافته و از خمودگی خارج میگردد. در منطقه كرمانشاه بیشتر زنها از این رقص استقبال می‌كنند.
رقص کردی زه‌‌نگی یا زندی :
در این رقص رقصندگان یك قدم به جلو گذاشته و سپس یك قدم به عقب می‌روند و این حالت تا پایان ادامه می‌یابد در این رقص ضرورت احتیاط، دور اندیشی و تجزیه و تحلیل عملكرد از جانب انسان به تصویر كشیده می‌شود. در واقع در این رقص سنجیده گام برداشتن تبلیغ میگردد.
رقص کردی شه لایی :
این رقص را كه با ریتم لنگ اجرا می‌شود میتوان یك تراژدی شكست دانست در این رقص کردی قدمها لنگان لنگان برداشته می‌شوند تا شكست در برابر چشمان حضار ترسیم گردد و در ترسیم این مصیبت كسی زبان به سخن نگشاید.
رقص کردی سه جار :
این نوع رقص کردی با ریتم آرام و گاهاً تند است كه همان طور كه از اسمش بر می‌آید به معنی سه بار (سێ در رسم الخط كوردی) است كه در آن سه حركت پا و سه حركت به جلو وجود دارد و به گونه‌ای یاد آور عدد مقدس ۳ در فرهنگ فلكلوریك كردهاست.
کلید واژه ها:
با ما باشید:
آرمان ما آموزش همنوایی با موسیقی است
Avaacademy.dance - Copyright ©2012 - All Rights Reserved